Η μέλισσα είναι ένα έντομο που ανήκει στα υμενόπτερα. Από όλα τα έντομα, θεωρείται το σπουδαιότερο για τη φύση και τον άνθρωπο. Είναι υπεύθυνη για το 60% της επικονίασης των φυτών (της γονιμοποίησης τους δηλαδή), διαδικασίας πολύ σημαντικής για την αναπαραγωγή και διαιώνιση του φυτικού βασιλείου, αλλά και για τη διασφάλιση της τροφής του ζωικού βασιλείου. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο το ότι αποκαλείται «θεματοφύλακας του περιβάλλοντος», αφού η εξαφάνιση της θα απειλούσε μεγάλο μέρος της ζωής του πλανήτη.
Η παρουσία της στη Γη ξεπερνάει τα 50.000.000 χρόνια και σύμφωνα με πολλούς επιστήμονες φτάνει ίσως και στα 100.000.000 χρόνια. Είναι από τους πιο παλιούς εν ζωή κατοίκους του πλανήτη. Εμφανίστηκε μαζί με τα άνθη, όταν η φύση ανέπτυξε τη διαδικασία της επικονίασης με έντομα- επικονιαστές και έκανε μαζί τους τη συμφωνία να τους δίνει το νέκταρ των λουλουδιών για φαγητό με αντάλλαγμα αυτά να μεταφέρουν τη γύρη από το ένα λουλούδι στο άλλο για να γίνεται η επικονίαση. Μην τη βλέπεται μικρή, παράγει τεράστιο έργο. Μία μόνο κυψέλη μπορεί να επικονιάσει καθημερινά περισσότερα από 100.000.000 άνθη!
Η κυψέλη, είναι το σπίτι της μέλισσας. Μέσα της βρίσκεται η βασίλισσα (η οποία είναι η μόνη που γεννάει αυγά και συνεπώς είναι η μητέρα όλων των μελισσών), οι εργάτριες (οι οποίες είναι αυτές που κάνουν όλες τις εργασίες της κυψέλης) και οι κηφήνες (οι οποίοι πράγματι δεν κάνουν και πολλά πέραν της γονιμοποίησης της βασίλισσας). Ένα μελίσσι έχει κατά μέσον όρο 50.000 μέλισσες. Η κοινωνική της οργάνωση είναι ξακουστή. Οι εργασίες μοιράζονται μεταξύ των μελών της κυψέλης ανάλογα με την ηλικία, το φύλο, αλλά και τις δεξιότητες όπως ανακαλύφθηκε τελευταία. Κάποιες μέλισσες είναι ανιχνευτές, κάποιες άλλες είναι συλλέκτριες μελιού και γύρης, κάποιες τροφοί των βρεφών, κάποιες φρουροί. Οι τελευταίες μάλιστα χαρακτηρίζονται από την αυταπάρνηση με την οποία υπερασπίζονται την κυψέλη, πολύ συχνά με τίμημα την ίδια τους τη ζωή.
Ο άνθρωπος από πολύ νωρίς προσπάθησε να εκμεταλλευτεί τη μέλισσα. Σπηλαιογραφίες από την Ισπανία δείχνουν άνθρωπο να συλλέγει μέλι από άγριο μελίσσι πριν από 8.000 χρόνια! Στη συνέχεια άνθρωπος «δάμασε» τη μέλισσα και της πρόσφερε στέγη σε τεχνητές κυψέλες ώστε να μπορεί να γεύεται το γλυκό της μέλι. Και από πολύ νωρίς ανακάλυψε ότι τα προιόντα της μπορούν να ωφελήσουν τον οργανισμό του. Αρχαίοι Έλληνες, Σουμέριοι και Κινέζοι χρησιμοποιούσαν τα προιόντα της για θεραπευτικούς λόγους. Και μέχρι σήμερα η μελισσοκομία είναι μία διαδεδομένη αγροτική ενασχόληση στα περισσότερα μέρη του πλανήτη. Όλα της τα προιόντα είναι χρήσιμα στον άνθρωπο. Το γλυκό της μέλι υπήρξε για χιλιάδες χρόνια (μέχρι την ανακάλυψη της ζάχαρης) το μοναδικό φυσικό γλυκαντικό στον πλανήτη και ακόμα και σήμερα αναρίθμητες μελέτες τεκμηριώνουν τη διατροφική του αξία. Η γύρη, η πρόπολη και ο βασιλικός πολτός χρησιμοποιούνται πλέον ως διατροφικά συμπληρώματα που υποστηρίζουν το νευρικό μας σύστημα, το ανοσοποιητικό μας, δίνουν ενέργεια στον οργανισμό, αλλά χρησιμεύουν και σαν πρώτες ύλες για καλλυντικά. Η επιστήμη δεν παύει να ανακαλύπτει και άλλες ευεργετικές δράσεις των προιόντων της μέλισσας. Το δηλητήριο της είναι πλέον φάρμακο για σοβαρές παθήσεις, όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας και οι αρθρίτιδες. Τέλος, το κερί της χρησιμεύει σε ένα πλήθος πρακτικών εφαρμογών (από την παραγωγή κεριών για μέχρι το γυάλισμα επίπλων!)
Και είναι τόσο θαυμαστό αυτό το έντομο, που όλοι οι αρχαίοι πολιτισμοί το είχαν θεοποιήσει. Έλληνες, Ινδοί και Αιγύπτιοι τη λάτρεψαν (Θεά Μέλισσα στην Ινδία) και την έβαλαν να επιτελεί σημαντικά έργα για τους θεούς τους (Μέλισσα λεγόταν μία από τις τροφούς του Δία,Μέλισσες οι ιέρειες της Αρτέμιδος, αλλά και το μέλι ήταν τα δάκρυα των θεών έλεγαν οι Αιγύπτιοι!). Και το Κοράνι αναφέρει τη μέλισσα ως δώρο του Θεού στους ανθρώπους, αλλά και ο Δαλάι-Λάμα έχει αναφερθεί σε αυτήν λέγοντας ότι εμείς οι άνθρωποι παρά τον πολιτισμό που έχουμε αναπτύξει, φαινόμαστε φτωχοί μπροστά στις μέλισσες!
Δ. Α.Σελιανάκης
Πρόεδρος Δ.Σ. Επιστημονικού Κέντρου Μελισσοθεραπείας